Feature Bedrijventerreinen krijgen al jaren onvoldoende beleidsaandacht, behalve dan dat veel gemeentebesturen ze willen omvormen tot woonlocaties. Zonde, want deze gebieden vertegenwoordigen een grote economische waarde en huisvesten bedrijven met een ongekende innovatiekracht en potentieel voor vergroening, verduurzaming en circulaire economie. Ter illustratie: zestig procent van het energieverbruik in Nederland vindt plaats op bedrijventerreinen en uit onderzoek van TNO blijkt bijvoorbeeld dat de besparing op CO2-uitstoot in potentie even groot is als de besparing die wordt gerealiseerd door het aardgasvrij maken van woonwijken. Daarnaast is resultaat te boeken in duurzaam gebruik van grond en vastgoed, energieverbruik en hergebruik van rest- en materiaalstromen. Illustratief is de ontwikkeling van milieustraten naar circulaire ambachtscentra op bedrijventerreinen. Veel initiatieven stuiten vooralsnog echter op institutionele en juridische belemmeringen, onderzocht het PBL, en de beperkte beleidsaandacht voor bedrijventerreinen draagt niet bij aan de schwung die bij de ambitieuze circulaire doelstellingen past. Kansen en mogelijkheden Uit onderzoeken van RVO, Stec Groep en TNO, kwam al naar voren: bedrijventerreinen zijn dé hotspots voor de circulaire economie. De ervaring leert echter dat er opmerkelijk weinig bekend is over de praktijk van circulaire economie op bedrijventerreinen. ‘We constateren dat er tientallen ambitieuze, aansprekende vergezichten zijn voor circulaire economie op bedrijventerreinen, maar gemeenten en lokale ondernemers hebben nog moeite deze ambities te vertalen in concrete acties’, vertelt Cees-Jan Pen, voorzitter van de Circular Economy Award. Gebrek aan capaciteit bij gemeenten en publieke doelstellingen met een hoog abstractieniveau als ‘CO2-neutraal in 2050’ zijn daar mede debet aan. Daarnaast werkt een afwachtend bedrijfsleven niet mee, aldus Pen. ‘Ze zijn huiverig voor lange terugverdientijden en er is sprake van beperkt draagvlak en middelen voor collectiviteit en organisatie op bedrijventerreinen. Succesverhalen worden onvoldoende gedeeld en potentiële kansen op basis van geografische nabijheid krijgen op die manier te weinig aandacht.’ Helft van de gemeenten heeft geen beleidskader voor circulaire economie Juist nu is het, om sterker uit de coronacrisis te komen, belangrijk om investeringen in vergroening, verduurzaming en circulaire economie op bedrijventerreinen op stoom te houden, zegt Pen. Dat is de essentie van toekomstbestendigheid. Bedrijventerreinen die deze hokjes aanvinken, doen het bijvoorbeeld ook een stuk beter bij beleggers, blijkt uit onderzoek van RaboreseBT • JAARGANG 15 • NUMMER 03 arch. Immers, bedrijven én bedrijventerreinen die werken aan een lager en groener energie- en grondstoffenverbruik, minder afval produceren en zich goed voorbereiden op grote maatschappelijke uitdagingen (zoals strengere wetten voor CO2-uitstoot) hebben een grotere kans om financieel gezond te blijven. Er dient zicht nu een window of opportunity aan voor samenwerking tussen publieke en private stakeholders. Veel bedrijven op bedrijventerreinen zitten midden in de transitie om hun activiteiten schoner en circulair te organiseren. Zij kijken onder andere kritisch naar hun ketens om hun afhankelijkheid van grondstoffen, materialen en halffabricaten in de mondiale keten te verlagen. Daarmee veranderen ook ruimtelijke eisen. Voor aan- en afvoer en verwerking van grondstoffen en materialen groeit het belang van hinderruimte, specifieke infrastructuur (weg, water en spoor) en ligging nabij de stedelijke agglomeratie (bijvoorbeeld bouwmaterialen), in de regio (bijvoorbeeld beton) of nationaal schaalniveau (bijvoorbeeld kunststoffen). Gemeentebenchmark In het verlengde van voorgaande heeft Stec Groep dit voorjaar, tijdens de coronacrisis, onder gemeenten gepeild wat de verwachtingen en lokale beleidsaandacht zijn voor circulaire economie op bedrijventerreinen. Dat leverde een aantal interessante resultaten op: • Bijna 90 procent van de gemeenten verwacht dat de coronacrisis een impuls geeft aan het ontstaan van meer lokale en circulaire productiestructuren. Volgens 67 procent van de gemeenten toont de coronacrisis aan wat de kwetsbaarheid is van mondiale productieketens en onze just in time-economie en bijbehorende lage buffers en voorraden. Dat biedt een incentive voor een meer lokale structuur van hergebruik van grondstoffen en materialen. Ofwel, een grotere behoefte aan goed ontsloten locaties met ruimte voor omgevingshinder veroorzakende activiteiten op een centrale locatie in de regio of stedelijke agglomeratie. Niet noodzakelijkerwijs de meest fraaie ontwikkelingen, maar hartstikke innovatief, noodzakelijk voor circulaire ketens en van belang om andere bedrijventerreinen op andere vlakken te laten excelleren, bijvoorbeeld voor huisvesting van (lichtere) circulaire ambachten, service-economie en stadslogistiek. • Slechts 16 procent van de gemeenten durft te stellen dat hun bedrijventerreinen over de juiste vestigingskwaliteiten en omliggende beleidskaders beschikken om de transitie naar de circulaire economie te kunnen maken. Bijna de helft (47 procent) van de gemeenten geeft zelfs stellig aan dat dit niet of helemaal niet het geval is. Dat is schokkend in relatie tot de eerdere constateringen in dit artikel, namelijk dat bedrijventerreinen belangrijke ruimtelijke hotspots zijn voor circulaire economie en een onmisbare bijdrage kunnen leveren aan de duurzame doelstellingen van Nederland. Evert-Jan de Kort, senior partner bij Stec Groep en projectleider van het onderzoek: ‘We hebben bedrijventerreinen hard nodig voor een succesvolle omslag naar de circulaire economie. Een omslag PAGINA 12 >> Pagina 11
Pagina 13Scoor meer met een online winkel in uw catalogussen. Velen gingen u voor en publiceerden maandbladen online.
BT 3 2020 Lees publicatie 423Home