V eiligheid veiligheidsmaatregel, terwijl het echt pas het sluitstuk van een bredere aanpak moet zijn, zegt Bloeme. Ze zijn relatief duur, tenzij iemand live meekijkt geschiedt het kwaad vaak evengoed en het komt voor dat camera’s onvoldoende zicht hebben – bijvoorbeeld doordat een uitgelopen bladerdek van bomen dit belemmert. Ze moeten dus heel doelgericht worden ingezet om effect te hebben. Bloeme ziet dat maatregelen steeds slimmer ingepast worden, zoals gemeenten die paaltjes neerzetten of ontwerpers die een bocht zodanig maken dat een bestuurder niet kan versnellen en een plein oprijden. Volgens hem loopt Antwerpen wat dat betreft voorop. Vanaf de rondweg tot aan het centrum kunnen voertuigen nergens snelheid maken en het voetgangersgebied inrijden. Ook werkt de stad aan het verstevigen van straatmeubilair met betonnen fundering. Mens en context Pleinen zijn een lastig object om veilig in te richten, erkent Bloeme. Je kunt ze voor meerdere doelen inrichten: als verblijfsplein, verkeersplein of beide. En er spelen vaak meerdere belangen. In het voorbeeld van station Lelylaan vinden vervoerders dat het gebied vooral functioneel moet zijn, maar wil de gemeente ook een verblijfsfunctie. Bloeme: ‘Pleinen worden veel vanuit verkeersfunctie bekeken of vanuit hun rol in het verkeersnetwerk. Dan wordt er een goede fiets-, loop- of PLEINEN ZIJN EEN LASTIG OBJECT OM VEILIG IN TE RICHTEN autoroute doorheen of aan de rand gelegd en voor de vorm bankjes en bomen aan toegevoegd. Terwijl een plein, zeker als je kiest voor een verblijfsfunctie, vraagt om analyse. Wat is het voor plek, welke behoefte is er aan groen, wat ligt er omheen? Dat maakt of je een plein aanlegt dat past bij de omgeving.’ Ontwerpen vanuit een te defensieve veiligheidsgedachte kan resulteren in kale plekken waar mensen niet graag verblijven. ‘Vaak zijn de plekken die goed gebruikt worden ook veiliger omdat mensen op elkaar letten. Veiligheid volgt de beleving. Een rafelig randje mag best.’ Verlies niet uit het oog waar je het voor doet, waarschuwt Van Dijk, en neem daarom niet ruimtelijke eisen, maar de gebruiker en huidige situatie als uitgangspunt. ‘Hoe beter kwantificeerbaar, hoe meer richtlijnen er voor zijn. Zo liggen er voor geluidsoverlast richtlijnen. Maar geluidsoverlast gaat vaak niet om absolute decibellen. Het gaat om een ervaring. Gemeenten houden daar te weinig rekening mee.’ Van Dijk: ‘Principes als goede belichting en meer groen zijn vaak goed om mee te werken, maar zelf die kunnen averechts werken. Groen maakt een betonnen ruimte zachter, maar kan ook zorgen voor meer bladafval en onoverzichtelijkheid. Daarentegen kun je bepaalde ‘harde’ maatregelen, zoals roadblocks en politie, juist vriendelijker laten ogen. Denk aan bloembakken als roadblocks, of politie met een petje in plaats officiële outfit.’ Een stadsplein is per definitie een plek waar veel mensen samenkomen en een ander soort gebruik plaatsvindt dan op het plaatselijke buurtplein. Een oplossing is de ruimte te segmenteren naar gebruik. Maar dat is dan weer lastig voor bijvoorbeeld een evenement. Belangrijk, zegt Van Dijk, is daarom altijd belangen van eindgebruikers en andere stakeholders in kaart te brengen. Ontwerpkeuzes afstemmen Plekken zullen nooit 100 procent veilig zijn. En het is een onhaalbaar doel de openbare ruimte af te stemmen op íedere persoon, zegt Van Dijk. ‘Wel kun je behoeften van bezoekers in kaart brengen. Vervolgens bepaal je met de stakeholders welke behoeften belangrijk zijn, vaak zijn dit de meest dominante behoeften. Vervolgens kijk je hoe je de behoeften van deze grootste groep kunt faciliteren.’ Maak ook een overzicht van situaties waarvan stake holders wensen dat die plaatsvinden, zegt Van Dijk. Probeer ze in termen van behoeften, gedrag, interacties en type mensen zo concreet mogelijk te maken. Vervolgens stem je ontwerpkeuzes af op deze situaties. Deze manier van werken vergroot de kans dat mensen een plein als veilig ervaren. Kortom: een veilig plein is bovenal maatwerk. pagina 35 » Pagina 34

Pagina 36

Voor clubmagazines, online studiegidsen en mailings zie het Online Touch beheersysteem systeem. Met de mogelijkheid voor een web winkel in uw brochures.

Mooie Pleinen 2020 Lees publicatie 1Home