Tabel 1. Stikstofdepositie (het neerdalen van NOx en ammoniak vanuit de lucht) per bron in 2018 Bron Luchtvaart Spoorwegen Afvalverwerking Energiesector Handel, diensten, overheid en bouw Mobiele werktuigen Binnenvaart % van het totaal 0,1 0,1 0,3 0,3 0,6 1,0 1,0 het grondwater in het zandgrondenmassief in NoordBrabant waar de mestproductie van de zich voortdurend uitbreidende intensieve veehouderij ‘de spuigaten uitloopt… Het ideaal van een landbouwkundig grondgebruik dat geïntegreerd is met behoud van natuurwaarden wijkt steeds verder’. Voor het beheer van de groene ruimte bepleitte hij enige afname van de oppervlakte landbouwland en van de intensiteit van de cultuurtechnische inrichting ervan. Klem Met de stikstofcrisis en de benarde positie van de Natura 2000-gebieden zijn Hellinga’s conclusies weer zeer actueel. De Nederlandse landbouw levert een geweldige bijdrage aan de Nederlandse economie en aan de wereldvoedselvoorziening. Maar de immense importen van grondstoffen voor veevoer verstoren het evenwicht. De nationale ‘milieugebruiksruimte’ is meer dan uitgeput. De teloorgang van de biodiversiteit in de Natura 2000-gebieden en de juridische gevolgen daarvan vormen nu de wal die het schip keert. De boeren spelen een ‘zero-sum game’ op een areaal landbouwland van circa 1.850.000 hectare. Zij hebben grote moeite om een redelijk inkomen te verwerven. Jaarlijks beëindigt drie procent van de boeren het bedrijf. De blijvers kopen of pachten het land dat de wijkers achterlaten om zo langer te kunnen overleven. De grondprijzen in Nederland behoren tot de hoogste in Europa.6 Milieuwetgeving dwingt de boer om zijn bedrijfsvoering tegen aanzienlijke kosten steeds weer aan nieuwe eisen aan te passen. De consument hecht aan milieu- en diervriendelijke productie, maar kiest in de supermarkt voor de kiloknaller. De verwerkende industrie en de supermarktketens bieden wurgcontracten aan. De banken houden de ondernemer financieel in de tang. De boosheid onder de boeren is dus verklaarbaar. De trekkers op het Malieveld en rond de provinciehuizen tonen aan dat de rek er echt uit is. Industrie Ammoniak uit zee Internationale scheepvaart huishoudens Wegverkeer Buitenland Landbouw Bron 1,0 2,2 2,9 6,1 6,1 32,3 46,0 Maar ook de natuurbeheerders luiden de noodklok. Door ammoniak en stikstofoxiden verdwijnen in Natura 2000-gebieden zoals de Nieuwkoopse Plassen leefgemeenschappen die uniek zijn in Europa. Eeuwenoude kringlopen van planten en insecten leggen het loodje. Van de oorspronkelijke biodiversiteit is in ons land nog maar vijftien procent over. Dat is veel minder dan in Europa (veertig procent) of wereldwijd (zeventig procent). % van het totaal ‘Overweeg inpoldering van delen van het Markermeer’ Door de overbemesting nam het aantal broedvogels in het boerenland af van vier miljoen broedparen in 1960 naar anderhalf miljoen broedparen nu, zo laat onderzoek door Natuurmonumenten en SOVON zien7 . PAS Waar het Rijk in de vorige eeuw woeste gronden ontgon en de IJsselmeerpolders drooglegde, ontmantelde het in 2015 de Dienst Landelijke Gebieden. Daarmee kwam een einde aan een tachtigjarige cultuurtechnische traditie. Het beleid voor de natuur en de ruimtelijke ordening werd gedecentraliseerd naar de provincies. Het Programma Aanpak Stikstof (PAS) is sinds 2015 vooral een instrument geweest om de dreigende gevolgen van de stikstofdeposities voor het verlenen van bouwvergunningen te omzeilen. De noodzaak om de biodiversiteit in ons land te beschermen, werd met woorden beleden, maar niet serieus genomen. In kabinet-Rutte I (2010jaargang 76 • april 2020 • nummer 04 33 Pagina 32

Pagina 34

Heeft u een relatiemagazine, i paper of digitale cursussen? Gebruik Online Touch: sportblad digitaal bladerbaar uitgeven.

Groen 4 2020 Lees publicatie 413Home